Care Organisation TOOLKIT
Voorbeelden
Anna (naam gewijzigd) heeft de ziekte van Alzheimer. Ze is ’s ochtends meestal kalm, maar wordt naarmate de dag vordert steeds onrustiger. Anna denkt vaak dat ze naar huis moet, haar moeder moet zien of een bus moet halen, wat haar veel stress geeft. Het personeel moest hard werken om manieren te vinden om Anna rustig te houden naarmate de dag vorderde.
Anna is erg religieus en geniet van het bijwonen van kerkdiensten, waar ze enthousiast meezingt met de muziek. Het personeel besprak hoe het afspelen van bekende christelijke muziek haar zou kunnen helpen tijdens haar meer onrustige momenten. Ze maakten een afspeellijst met de gezangen en liederen die Anna graag zingt tijdens kerkdiensten, in de hoop dat dit haar op haar gemak zou stellen.
Op een middag zat Anna in de woonkamer met haar jas aan, ervan overtuigd dat de bus zou komen om haar naar huis te brengen. Een andere bewoner vertelde haar dat dit niet waar was, wat Anna nog meer overstuur maakte. Ze begon te schreeuwen. Het personeel bracht haar snel naar een rustige kamer en zette haar afspeellijst aan. In eerste instantie schrok Anna toen ze de muziek herkende. Daarna begon ze te vertellen hoe graag ze deze liederen in de kerk zingt en hoe ze haar deden denken aan haar jonge jaren. Terwijl de muziek speelde, werd Anna geleidelijk rustiger en ontspannen. Toen ze zich weer rustig voelde, begeleidde het personeel haar voorzichtig naar haar kamer, waar ze vredig ging slapen.
aan werd ze rustiger. Toen ze kalm was, bracht het personeel haar naar haar kamer, en ze ging slapen.
Herinneringen oproepen: Muziek heeft het unieke vermogen om herinneringen en emoties uit het verleden terug te brengen.
Elisabeth (naam gewijzigd) is 86 jaar en heeft dementie. Ze heeft een sterke behoefte om rond te lopen en vindt het moeilijk om stil te zitten wanneer ze alleen is. Dit zorgt er vaak voor dat ze zich eenzaam en verlaten voelt. Maar wanneer ze onder mensen is, zoals tijdens maaltijden of ’s middags in de woonkamer, kan ze wel blijven zitten. Haar man komt niet vaak op bezoek en andere bezoekers ziet ze zelden, wat haar gevoel van isolatie versterkt. Elisabeth houdt van praten, maar raakt snel van streek als ze iets moet doen waar ze geen zin in heeft.
In haar jongere jaren hield Elisabeth van dansen en zingen, en ze kent nog steeds veel liedjes uit haar hoofd, hoewel ze tijdens gewone gesprekken moeite heeft met woorden. Het personeel besloot muziek te gebruiken om Elisabeth betrokken te houden en te voorkomen dat ze doelloos rondloopt. Ze kozen muziek die ze goed kende—liedjes uit haar verleden en ritmes uit haar dansperiode.
Op een dag, terwijl Elisabeth aan tafel zat te wachten op de andere bewoners, speelde het personeel een paar van haar favoriete nummers. Ze ging meteen zitten en begon mee te zingen. Verrukt door de muziek zei ze: “Prachtig, zo mooi. Wil je niet even dansen?” Het personeel was ontroerd door hoe blij en gelukkig Elisabeth werd van muziek die ze al lang niet meer had gehoord. Tijdens de lunch had Elisabeth een lang gesprek met het personeel over hoe mooi de muziek was.
Emotionele en gedragsregulatie: Muziek heeft een diepgaande invloed op emoties en helpt mensen om angst, onrust en ander gedrag te beheersen.
Emotionele en gedragsregulatie: Muziek heeft een diepgaande invloed op emoties en helpt mensen om angst, onrust en ander gedrag te beheersen.s
Diana (naam gewijzigd) woont in een verpleeghuis. Ze heeft de ziekte van Alzheimer en bevindt zich in het vierde stadium. Door haar aandoening kan Diana haar gevoelens niet meer duidelijk uiten of uitleggen wat haar dwarszit. Ze is nog fysiek actief, maar mompelt veel en zingt vaak voor zichzelf, wat storend kan zijn voor de rest van de groep. Haar voortdurende gemompel kan anderen irriteren, en ze wordt onrustig tijdens dagelijkse activiteiten zoals aankleden of wassen. Wanneer ze weerstand biedt tegen deze activiteiten, kan ze agressief worden door te slaan, te knijpen of zelfs te spugen.
Het personeel besloot muziek te proberen te gebruiken tijdens de Activiteiten van het Dagelijks Leven (ADL), in de hoop dat dit Diana zou helpen kalmeren en deze taken gemakkelijker zou maken. Ze spraken met Diana's familie om erachter te komen welke muziek ze graag hoort. De volgende dag zetten ze hun plan in werking. Toen ze haar uit bed hielpen, speelden ze wat van Diana’s favoriete muziek en luisterden ze samen voordat ze begonnen met de aankleedroutine. Terwijl Diana zich meer op de muziek concentreerde, werd ze rustiger en coöperatiever, wat het hele proces gemakkelijker maakte voor zowel haar als het personeel.
Sociale interactie en communicatie: Muziek biedt een manier voor mensen om sociaal contact te maken, zelfs voor degenen die moeite hebben met verbale communicatie.
Rimas (naam gewijzigd) is een 58-jarige man die zijn behoeften niet kan uiten door dementie. Hij wordt sinds zijn geboorte gevolgd voor het syndroom van Down, maar zijn toestand is de laatste tijd verslechterd. Hij kan niet meer thuis wonen, en zijn oriëntatie, waarneming en dagelijkse vaardigheden zijn aanzienlijk afgenomen. Ambulante zorg was niet effectief, dus Rimas ontvangt nu verpleging en ondersteunende behandeling. Hij woont onder de zorg van een verzorger.
Rimas is zich bewust van zijn omgeving, maar is gedesoriënteerd in tijd en plaats. Hij denkt traag, is onkritisch in zijn gedachten en over het algemeen onproductief. Zijn stemming is vlak, zijn emoties lijken oppervlakkig en zijn spraak is verward. Hij antwoordt slechts op enkele vragen met een zachte stem, maakt kort oogcontact en lijkt vaak angstig.
Rimas neemt twee keer per week deel aan groepsmuziektherapie-sessies van 45 tot 60 minuten, waarbij 4 tot 8 patiënten aanwezig zijn, afhankelijk van hun gezondheid. De belangrijkste diagnose voor deze patiënten is dementie, en velen van hen bewegen zich met behulp van een rolstoel of andere hulpmiddelen. Ze hebben constante zorg nodig door geheugenproblemen, waarnemingsstoornissen, zwerven, stemmingswisselingen, gedragsveranderingen en af en toe agressie. Vanwege deze problemen worden ze behandeld in een apart, omheind gedeelte van het verpleeghuis.
De muziektherapie-sessies vinden plaats in de vertrouwde omgeving van de afdeling, waar de patiënten kunnen ontspannen terwijl ze tv kijken of eten. Muziekinstrumenten liggen op een grote tafel voor gemakkelijke toegang, en bij goed weer worden de sessies buiten gehouden in een omheinde binnenplaats. Tijdens deze sessies worden verschillende muziektherapie technieken gebruikt, zoals emotionele soundtracks, instrumentale improvisatie, motorische vaardigheidstraining, zingen en ritmische stimulatie zoals klappen en tikken.
In het begin was Rimas aarzelend om mee te doen. Hij keek op afstand toe en benaderde de therapeut een paar keer om zijn naam te vragen, maar nam niet actief deel. Geleidelijk, terwijl hij anderen observeerde, begon hij dichterbij te komen en meer actief te luisteren. Uiteindelijk begon hij de therapeut te begroeten, instrumenten op te pakken en mee te spelen met de muziek. Naarmate de sessies vorderden, begon Rimas meer te glimlachen en toonde hij duidelijke tekenen van ontspanning en betrokkenheid.
Het personeel merkte op dat Rimas rustiger en minder angstig werd dankzij de muziektherapie-sessies. Zijn familieleden, die enkele sessies bijwoonden, merkten op dat muziek hem hielp ontspannen, zijn stemming verbeterde, zijn aandacht vergrootte en hem meer bereid maakte om zich met de groep bezig te houden. Ze merkten ook op dat de muziektherapie zowel zijn fysieke als emotionele ongemakken verminderde.
Cognitieve stimulatie: Betrokkenheid bij muziek kan de hersenen stimuleren, wat mentale betrokkenheid en alertheid bevordert.
Mykolas (naam gewijzigd) is een 73-jarige man die opgenomen werd voor verpleging en ondersteunende behandeling. Hij werd gediagnosticeerd met ischemische hartziekte, hersenaandoeningen, chronische atriumfibrillatie, arteriële hypertensie, diabetes mellitus en beginnende dementie. Mykolas heeft matige speciale behoeften—hij kan niet lopen, kan zichzelf niet verzorgen en lijdt aan constante heuppijn. Zijn behandelplan omvatte consulten met een fysiotherapeut, een geestelijk verzorger en wekelijkse muziektherapie.
Mykolas begon met individuele muziektherapie-sessies, die werden gehouden in de kapel van het ziekenhuis, waar zowel een piano als een orgel aanwezig waren. Tijdens de allereerste sessie speelde Mykolas het kapelorgel en sprak hij over de religieuze gezangen die hij had gecomponeerd. Hij probeerde ook enkele van deze gezangen te herinneren en te spelen. Tijdens deze sessie deelde Mykolas mee dat muziek het belangrijkste deel van zijn leven was geweest. In zijn jeugd leerde hij zichzelf piano en klarinet spelen en studeerde hij muziektheorie en harmonie met grote vastberadenheid.
Hij werkte als controller in een gieterij en speelde jarenlang in het Orkest van de Blinden in zijn vrije tijd.
Nu, op hoge leeftijd, uitte Mykolas spijt dat hij nooit de kans had gehad om muziek professioneel te studeren, en beschreef het als een "onvoltooid droom." Na twee beroertes kon hij niet meer piano spelen zoals hij vroeger deed, vanwege de moeite om de vingers van zijn linkerhand te beheersen. Ook kon hij geen klarinet meer spelen omdat hij zijn tanden had verloren.
De belangrijkste doelen van Mykolas' muziektherapie-sessies waren hem te helpen zijn huidige situatie te accepteren en muziek te gebruiken als middel voor cognitieve stimulatie, zelfstandigheid, zelfvertrouwen en het vinden van betekenis in het leven. Elke sessie begon met een muzikale begroeting en een kort gesprek over de gebeurtenissen van de afgelopen week. Daarna werden de activiteiten gebaseerd op de voorkeuren van Mykolas voor die dag. Een centrale methode die werd gebruikt was een "muzikale levensreview," waarbij Mykolas geselecteerde liedjes uitvoerde met de muziektherapeut of nieuwe liedjes en teksten creëerde.
Mykolas bereidde zich altijd zorgvuldig voor op de volgende sessie. Hij bracht een notitieboekje mee met vergrote muziekbladen die door de therapeut waren verstrekt, een potlood en een gum. Tussen de sessies door besteedde hij tijd aan het componeren van nieuwe melodieën. Tijdens de therapie hield hij ervan om samen met de therapeut te optreden en improviseren.
Muziektherapie had een diepgaande invloed op Mykolas—het stimuleerde zijn intellectuele activiteit, moedigde zelfstandigheid aan, verhoogde zijn zelfvertrouwen en gaf hem de kracht om keuzes te maken in het schrijven en uitvoeren van muziek. Het hielp hem zich te concentreren op de kansen die voor hem lagen, in plaats van op zijn beperkingen. De therapie verminderde ook gevoelens van eenzaamheid en isolatie, en vervulde zijn geestelijke behoeften. In Mykolas' eigen woorden: "muziek activeerde zijn levensenergie en liet hem weer ademhalen en gelukkig zijn."
Verbeterde kwaliteit van leven: Muziek kan de stemming verbeteren, positieve emoties oproepen en het welzijn in het algemeen bevorderen.
David (naam gewijzigd) is een 85-jarige man in de gevorderde stadia van de ziekte van Alzheimer. Naast dementie heeft hij verschillende lichamelijke aandoeningen. Door zijn leeftijd en de voortgang van Alzheimer is zijn fysieke toestand verslechterd en kan hij geen lange afstanden meer lopen, zelfs niet met de hulp van een rollator. David raakt sneller vermoeid en na het ontbijt wil hij meestal weer naar bed. Echter, wanneer het tijd is voor de lunch, wordt hij vaak chagrijnig en ongeïnteresseerd wanneer het personeel probeert hem wakker te maken. Hoewel David over het algemeen wil eten, verzet hij zich tegen uit bed komen. Zodra hij beneden in de woonkamer is, verbetert zijn humeur doorgaans, maar het is een uitdaging om hem daar te krijgen.
Door zijn fysieke vermoeidheid en Alzheimer is Davids stemming vaak prikkelbaar wanneer het personeel probeert hem uit bed te krijgen. Het team wilde David helpen zijn dag op een positievere manier te beginnen, dus besloten ze muziek te gebruiken om hem 's ochtends op te vrolijken. Het idee was om een warme, gastvrije sfeer te creëren om Davids humeur te verbeteren en hem in beweging te krijgen. Aangezien David van muziek houdt en vaak positief reageert door mee te zingen, planden de medewerkers om voor hem te zingen terwijl ze hem uit bed hielpen. Het doel was om het proces soepeler te laten verlopen en zijn humeur meteen vanaf het begin van de dag te verbeteren.
Op een ochtend voelde David zich niet goed en had hij de hele ochtend in bed doorgebracht. De verpleegkundige assistent maakte hem net voor de lunch wakker, maar ondanks dat hij goed had geslapen, wilde hij nog steeds in bed blijven. De verpleegkundige assistent stelde voor dat eten hem misschien beter zou doen voelen, en David stemde ermee in om op te staan. Toen ze de lift in stapten, bleef David echter chagrijnig en moe, ondanks dat hij net had geslapen. Om zijn humeur op te vrolijken, begon de verpleegkundige assistent een lied te zingen waarvan ze wist dat David het zou herkennen van eerdere ervaringen. Zodra ze begon te zingen, herkende David het lied en begon meteen mee te zingen. Zijn humeur verbeterde snel, en zijn stem was gevuld met vreugde. Hij glimlachte en leek oprecht gelukkig.
De verpleegkundige assistent was tevreden met het resultaat en ontdekte dat het gebruik van muziek op deze manier een eenvoudige maar effectieve manier was om Davids humeur te verbeteren en de ochtendroutine aangenamer voor hem te maken.
John (naam gewijzigd) heeft dementie en woont in een verpleeghuis. Daarnaast heeft hij een beroerte gehad, waardoor hij moeite had met het bewegen van zijn linkerarm. Hij had problemen met het volgen van fysiotherapie, maar was bereid om eenvoudige oefeningen te doen om zijn arm te versterken.
John neemt deel aan zowel groeps- als individuele muziektherapie-sessies, waarvan één doel is om de fysieke moeilijkheden die hij heeft door dementie en de beroerte aan te pakken, omdat muziek en zingen geweldige manieren zijn om beweging te stimuleren en zo fysieke oefeningen te ondersteunen wanneer dat nodig is.
Als onderdeel van de groepsmuziektherapie gebruikt de muziektherapeut geselecteerde liedjes om eenvoudige oefeningen te ondersteunen terwijl de bewoners in hun stoelen of rolstoelen zitten. De bewegingen in de muziek worden gebruikt om elke oefening te ondersteunen, bijvoorbeeld een marsmelodie voor de wandelbeweging, walsliedjes om het zwaaien van de armen en het bewegen van de bovenlichaam naar de zijkanten en voor/achter te ondersteunen. Deze eenvoudige oefeningen helpen vaak de bewoners die voortdurend in slaap vallen wakker te maken. Ze glimlachen en zien er vrolijker uit. Klappen en ritme-instrumenten worden geïntroduceerd om hun aandacht te stimuleren. Op een goede dag maken mensen dansbewegingen in hun stoelen of staan op om een paar dansstappen te zetten.
Verbeterde kwaliteit van leven: Muziek kan coördinatie en beweging verbeteren, daarom wordt het vaak gebruikt in fysiotherapie.